علل خشکی دهان:
آیا به طور مداوم با خشکی و چسبندگی دهان مواجه هستید؟ بیشتر مواقع، خشکی دهان به واسطه دلیلی ساده مانند کمآبی بدن یا شرایط آب و هوایی رخ می‌دهد.
به گزارش «اکتیو بیت»، اما اگر بدون در نظر گرفتن فصل و اینکه چه میزان مایعات مصرف می‌کنید همواره با احساس خشکی دهان مواجه هستید، می‌تواند نشانه‌ای از شرایطی جدی‌تر مانند بیماری کرون یا دیگر بیماری‌های خودایمنی باشد.
در ادامه با برخی از دلایل شایع خشکی دهان بیشتر آشنا می‌شویم.
داروها
داروهای بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند موجب خشکی دهان شوند و نمونه‌هایی مانند داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان با خشکی دهان پیوند خورده‌اند. بنا بر گزارش کلینیک مایو، افرادی که درمان فشار خون بالا و اضطراب را دنبال می‌کنند و همچنین داروهای رفع احتقان، آرامبخشی عضلانی و ضددرد مصرف می‌کنند نیز ممکن است با خشکی دهان مواجه شوند. با این وجود، مقصر اصلی در این زمینه داروهای ضدحساسیت و ضدافسردگی هستند.
اگر داروی تجویزی برای شما موجب خشکی دهان می‌شود با پزشک خود درباره تغییر آن صحبت کنید. متاسفانه، در برخی موارد، به ویژه زمانی که داروی مصرفی ضروری است، نمیتوان گزینه دیگری را مد نظر قرار داد. برای مقابله با این عارضه جانبی می‌توانید از آدامس بدون قند یا نعناع استفاده کنید. این مواد به تحریک جریان بزاق کمک می‌کنند.
کمآبی بدن
افراد بسیاری به میزان کافی در طول روز آب نمینوشند. نوشیدن آب فراوان فواید سلامت شگفتانگیز بسیاری دارد و می‌تواند از مشکلات دیگر مانند کمآبی بدن پیشگیری کند. کمآبی بدن می‌تواند به تنهایی برای خشک شدن غشاهای مخاطی دهان و کاهش بزاق کافی باشد.
کمآبی بدن یکی از نشانه‌های هشداردهنده است که باید جدی گرفته شود. این شرایط می‌تواند موجب تب، تعریق بیش از حد و حتی استفراغ شود. کمآبی بدن به طور مداوم یا برای مدت زمانی طولانی می‌تواند مشکلاتی جدی‌تر از خشکی دهان را رقم بزند و به زخمهای دهان یا یک عفونت منجر شود. اگر فعالیت جسمانی موجب خشکی دهان شما می‌شود، یک بطری آب برای مقابله با این شرایط به همراه داشته باشید.
آب و هوا
خشکی دهان می‌تواند به واسطه سطوح رطوبت شکل بگیرد. زمانی که سطوح رطوبت هوا کم است، هوای خشک می‌تواند موجب خشک شدن غشاهای مخاطی شده و خشکی دهان را در پی داشته باشد. مرطوب نگهداشتن دهان و بینی ضروری است تا از این طریق احتمال سرماخوردگی، آنفلوآنزا و آلرژیها کاهش یابد. از این رو، خرید یک دستگاه مرطوب‌کننده هوا می‌تواند سرمایهگذاری خوبی باشد.
پوسیدگی دندان
یک رژیم غذایی سرشار از قند در ترکیب با بهداشت نامناسب دهان و دندان به پوسیدگی دندان و فساد در خط لثه منجر می‌شود. این پوسیدگی تدریجی کاهش ترشح بزاق را به همراه دارد و در نهایت با خشکی دهان ناراحتکننده و مزمن مواجه میشوید که هرچه بیشتر فساد دندان و لثه را تشدید می‌کند.
آسیب عصبی
آسیب عصبی که به واسطه آسیب‌دیدگی شدید در ناحیه گردن یا سر شکل میگیرد، می‌تواند به اعصاب غدد بزاقی صدمه بزند. در نتیجه، اعصاب برای تولید بزاق پیامهای درستی به غدد ارسال نمیکنند و خشکی دهان رخ می‌دهد.
دیابت
خشکی دهان اغلب یکی از نشانه‌های آشکار دیابت است که در زمان بالا بودن قند خون و دیابت کنترل نشده رخ می‌دهد. در این شرایط، کتونها مایع از دست می‌دهند یا بزاق به میزان کافی تولید نمیشود و نمیتواند دهان را مرطوب نگهدارد. کمآبی شدید و خشکی دهان و همچنین دشواری در جویدن و قورت دادن غذا نتیجه نهایی است.
بیماری‌های خودایمنی
خشکی دهان و بینی ممکن است از نشانه‌های هشداردهنده اولیه یک بیماری خودایمنی مانند بیماری کرون یا سندرم شوگرن، بیماری که به غدد تولیدکننده مخاط حمله می‌کند، باشد. خشکی دهان و خشکی چشم در میان علائم شایع سندرم شوگرن قرار دارند. افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی نیز مستعد خشکی دهان هستند. بهترین روش برای تشخیص این شرایط نوشیدن مقداری آب است و اگر این کار کمکی به برطرف شدن مشکل نکرد، می‌توان به یک بیماری خودایمنی مشکوک شد
سندرم شوگرن و بیماری کرون تنها بیماری‌های خودایمنی نیستند که بر غدد بزاقی تاثیر می‌گذارند. از موارد دیگر می‌توان به اچ‌آی‌وی/ایدز، لوپوس و آرتریت روماتوئید اشاره کرد. در حقیقت، سندرم شوگرن اغلب در افرادی که از لوپوس یا آرتریت روماتوئید رنج میبرند، رخ می‌دهد، در نتیجه هر فرد مبتلا به این بیماریها باید نسبت به خشکی دهان توجه ویژهای داشته باشد. بهترین روش برای مقابله با علائم شکل گرفته جویدن آدامس یا خرید اسپری بزاق است.
پیری
با افزایش سن، تغییرات بسیاری در بدن ما رخ می‌دهند که خشکی دهان نیز یکی از این موارد است. به گزارش کلینیک مایو، افراد پیر احتمال بیشتری دارد خشکی دهان را تجربه کنند. دلایل بسیاری برای این شرایط وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نوع داروهای مصرفی، چگونگی پردازش داروها توسط بدن، میزان دریافت مواد مغذی از رژیم غذایی و مشکلات سلامت احتمالی‌اشاره کرد.
درمان سرطان
افرادی که روند درمان بیماری سرطان را دنبال می‌کنند به احتمال زیاد خشکی دهان را تجربه خواهند کرد. داروهای شیمی درمانی ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر می‌دهند.
احتمال بروز این شرایط در صورت بروز سرطان در ناحیه سر و گردن بیشتر است، زیرا پرتودرمانی می‌تواند به غدد بزاق آسیب وارد کند. اگر غدد بزاق عملکرد درستی نداشته باشند، به میزان کافی بزاق تولید نمیکنند. در برخی موارد این شرایط موقتی است و پس از اتمام درمان برطرف می‌شود، اما مواردی نیز وجود دارند که موجب آسیب دائمی می‌شوند. البته همه چیز به محل تحت تاثیر قرار گرفته توسط سرطان و میزان پرتودرمانی یک بیمار بستگی دارد.
سبک زندگی
سیگار کشیدن، جویدن تنباکو، یا استفاده از مواد مخدر از جمله مواردی هستند که می‌توانند به خشکی دهان منجر شوند. سیگار کشیدن و جویدن تنباکو می‌تواند تاثیر چشمگیری بر میزان بزاق تولیدی در دهان داشته باشند. سیگار کشیدن تولید بزاق را کند می‌کند و مصرف الکل می‌تواند به کمآبی بدن منجر شود که هر دو مورد شرایط را برای خشکی دهان فراهم می‌کنند.
اگر در حال حاضر از میزان کم تولید بزاق رنج میبرید، باید سیگار کشیدن را ترک کنید زیرا تنها شرایط را وخیم‌تر می‌کند. توجه داشته باشید که سیگار کشیدن می‌تواند به بیماری قلبی، پوسیدگی دندان، بیماری ریه و بسیاری موارد دیگر نیز منجر شود.
خروپف
خروپف اغلب موجب می‌شود تا افراد از طریق دهان تنفس کنند که می‌تواند به خشکی دهان منجر شود. اگر خشکی دهان شما بیشتر هنگام صبح و پس از بیدار شدن از خواب احساس می‌شود، خروپف می‌تواند مقصر اصلی باشد. اگر همواره با خشکی دهان از خواب بیدار میشوید، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به آپنه خواب باشد.
مشکلات سینوسی
مشکلات سینوس می‌توانند علائمی ناخوشایند را شکل دهند که خشکی دهان یکی از آنها محسوب می‌شود. هر فرد مبتلا به انحراف تیغه بینی یا پولیپ‌های بینی ممکن است با دشواری در تنفس از طریق بینی مواجه شود و این کار را با کمک دهان انجام دهد. اگر با این شرایط و دیگر مشکلات سینوس مواجه هستید، برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
درمان خانگی خشکی دهان:
دندانپزشکان افراد را به خوردن آب زیاد تشویق می نمایند. اگر افراد از مشروبات الکلی استفاده نمایند چون الکل رطوبت دهان را از بین می برد باعث می شود بدن به آب بیشتری نیاز داشته باشد. استفاده از آدامس بدون قند باعث می شود بزاق بیشتری در دهان تولید شود. اگر نوشیدن آب بیشتر و جویدن آدامس هم خشکی دهان را برطرف نکرد، می‌توانید از دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌های مناسب نیز برای رفع خشکی دهان استفاده کنید. در بعضی از موارد می‌توان قرص و اسپری برای تولید بزاق بیشتر به‌کار برد. اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث خشکی دهان می‌شود، می‌توانید از دکترتان درخواست کنید که داروی دیگری برای‌تان تجویز کند، همچنین می‌توانید در شستشوی روزانه‌ی دندان‌ها از فلوراید هم استفاده کنید تا مانعِ پوسیدگی دندان‌ها که یکی از عوامل خشکی دهان است، بشود. جزییات بیشتر برای درمان خشکی دهان که در ادامه آمده‌اند به شما برای رفع این مشکل کمک زیادی خواهند کرد:
۱. با پزشک‌تان مشورت کنید اگر احساس خشکی در دهان‌تان دارید، قبل از هر کاری با پزشک‌تان مشورت کنید، ممکن است خشکی دهان از علائم یک بیماری باشد، در این صورت پزشک می‌تواند میزان داروها یا نوع آنها را تغییر بدهد. اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خون بالایی دارید، احتمالا با خشکی دهان مواجه هستید و پزشک می‌تواند از بزاق مصنوعی برای مرطوب نگهداشتن دهان‌تان استفاده کند یا دارویی برای افزایش ترشح بزاق دهان تجویز نماید.
۲. از آنتی‌هیستامین ها و داروهای ضد احتقان کمتر استفاده کنید استفاده از این داروها می‌تواند باعث خشکی دهان شود. عفونت سینوس‌ها و مشکلات تنفسی در بینی و احتقان که باعث می‌شود از راه دهان تنفس کنید طبق پژوهش‌های انجام شده باعث خشکی دهان می‌شود. اگر چنین مشکلاتی دارید با یک پزشک مشورت کنید. برای جلوگیری از تنفس با دهان باز، راهکارهایی وجود دارد: در طول روز زبان‌تان را روی سقف دهان قرار داده و لبها را ببندید و از یک مرطوب‌کننده هوا در اتاق‌تان استفاده کنید.
۳. آب بنوشید یا یک تکه یخ را در دهان‌تان نگهدارید نوشیدن آب یا مکیدن یک تکه یخ می‌تواند دهان را مرطوب نگهدارد، می‌توانید در طول روز یک بطری آب به صورت اسپری همراه داشته باشید و در فواصل زمانی منظم آن را در دهان خود اسپری کنید تا از خشکی دهان جلوگیری شود. بلعیدن و جویدن غذا ممکن است باعث خشکی دهان شود، در این صورت نوشیدن آب یا مایعات بین غذا می‌تواند مشکلات بلع را برطرف کند.
۴. آدامس بجوید یا آب‌نبات سفت بدون قند در دهان‌تان بگذارید جویدن آدامس یا آب‌نبات‌های بدون قند یا بستنی یخی به ترشح و تحریک غدد بزاقی کمک می‌کند. متخصصان می‌گویند عمل جویدن موجب ترشح بیشتر بزاق دهان می‌شود. جویدن، سیگنال‌هایی را به انتهای اعصاب و گیرنده‌های عصبی در دهان می‌فرستد که غده پاروتید را تحریک می‌کند و موجب ترشح بزاق بیشتری می‌شود. جویدن صمغ همراه با زایلیتول می‌تواند از رشد باکتری‌های مخرب در دهان جلوگیری کند. به هر حال نباید زیاد از این ماده استفاده کرد چون مقدار زیاد آن، باعث اسهال و دل‌درد می‌شود.
۵. همراه غذا از سس یا آبِ گوشت استفاده کنید دهان شامل آنزیم‌هایی است که به هضم غذا کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی غدد بزاقی با اختلال مواجه شوند روی بلع، جویدن و چشیدن اثر می‌گذارند. برای اینکه از غذا لذت بیشتری ببرید می‌توانید از سس و یا آبِ گوشت برای مرطوب کردن غذا استفاده کنید. می‌توانید غذا را با کره چرب کنید تا جویدن و بلعیدن آن آسان‌تر شود.
۶. از مصرف کافئین، الکل و تنباکو خودداری کنید متخصصان می‌گویند مصرف کافئین، الکل و دخانیات باعث خشکی دهان می‌شود. سعی کنید میزان مصرف الکل، کافئین و چای را کاهش دهید. از نوشیدنی‌های بدون کافئین استفاده کنید. به جای نوشابه از آب گازدار استفاده کنید تا از خشکی دهان و کم شدن رطوبت دهان جلوگیری کند. نوشیدن مایعات برای ایجاد سطح قابل قبولی از رطوبت در بدن ضروری است، بنابراین نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز برای بدن ضرورت دارد. به جای مصرف سیگار یا قلیان، آدامس بجوید تا بتوانید این عادات را ترک کنید.
۷. با رعایت بهداشت دهان و دندان از پوسیدگی دندان‌ها و التهاب لثه‌ها جلوگیری کنید تحقیقات نشان می‌دهد که بزاق دهان با خنثی کردن اسید تولید شده توسط باکتری‌های موجود در دهان و پاک کردن باقیمانده‌ی غذا از پوسیدگی و خرابی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. بر اساس گزارشات دریافتی، خشکی دهان می‌تواند موجب حساسیت بیشتر نسبت به خرابی، بیماری‌های لثه و عفونت شود. متخصصان دهان و دندان توصیه می‌کنند هر روز از نخ دندان استفاده کنید و بعد از هر غذا با خمیردندان دارای فلوراید مسواک بزنید، از مصرف خمیردندان‌های دارای سولفات لوریل سدیم که یک عامل کف کننده است و ممکن است به لثه‌ها آسیب برساند خودداری کنید. در فواصل زمانی منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید و از او درباره‌ی خواص درمانی فلوراید بپرسید.
۸. از دهان‌شویه‌های بدون الکل استفاده کنید استفاده از دهان شویه ها باعث از بین رفتن و درمان بسیاری از مشکلات مربوط به دهان و دندان می شود و یکی از راه های درمان سریع خشکی دهان می باشد.
توصیه دندانپزشکان به مردم این است که از دهانشویه استفاده کنند ولی بهتر است از نوع بدون الکل آن استفاده نمایند چون الکل باعث می شود دهان خشک شود و خشکی دهان مشکلاتی از جمله ترک خوردگی لبها و زخم شدن دهان را در پی دارد. آنها همچنین توصیه می‌کنند که از چرب‌کننده و مرطوب‌کننده‌ی لب برای جلوگیری از ترک خوردن لبها استفاده کنید. متخصصان دهان و دندان پیشنهاد می‌دهند قبل از خواب دهان‌تان را با دهان‌شویه‌ی حاوی فلوراید شست‌وشو بدهید و یک لیوان آب هم بالای سرتان بگذارید تا اگر با تشنگی بیدار شدید، آب بنوشید.