علائم بیماری ایدز چیست؟

ایدز (به انگلیسی: AIDS) یا نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی (به انگلیسی: Acquired immune deficiency syndrome)، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می شود.  بیماری ناشی از ویروس HIV دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول (عفونت حاد) فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفلوآنزاییرا تجربه کند.

 

به همین دلیل معمولاً این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می شود. هر چقدر که بیماری پیشرفت یابد، تداخل بیشتری با دستگاه ایمنی بدن پیدا می کند و باعث می شود که افراد به عفونت هایی مانند عفونت و سرطان های فرصت طلب و تومور دچار شوند، البته معمولاً در افرادی که دستگاه ایمنی آن ها به خوبی عمل می کند تأثیرگذار نیست. در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز خواهد شد که شمار سلول های CD4+ T به کمتر از 200 سلول در هر میکرولیتر برسد.

 

HIV عمدتاً از طریق آمیزش جنسی (از جمله مقعدی و حتی دهانی) محافظت نشده، انتقال خون آلوده و سرسوزن آلوده و از مادر به فرزند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل می گردد. بعضی از مایعات بدن مانند بزاق و اشک قادر به انتقال HIV نیستند.

 

پیشگیری از عفونت HIV، عمدتاً از طریق آمیزش جنسی امن و برنامه تعویض سرنگ، راه حلی برای جلوگیری از گسترش این بیماری محسوب می شوند. هیچ گونه درمان یا واکسن وجود ندارد؛ اگر چه درمان ضدویروسی می تواند باعث کاهش دوره بیماری و امید به زندگی نزدیک به طبیعی گردد. با وجود این که درمان ضدویروسی خطر مرگ و عوارض ناشی از این بیماری را کاهش می دهد، اما این داروها گران قیمت هستند و ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.

 

پژوهش های ژنتیکی نشان می دهند که HIV در اصل در اوایل قرن بیستم میلادی در غرب آفریقا جهش یافته و پدید آمده است. ایدز اولین بار در سال 1981 توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) شناخته شد، در حالی که عامل آن (عفونت HIV) در اوایل آن دهه شناخته شده بود.

 

از زمان کشف آن تا سال 2009، ایدز باعث مرگ 30 میلیون نفر شده است.  تا سال 2010، حدوداً 34 میلیون نفر به ایدز مبتلا بوده اند.

 

 ایدز به عنوان همه گیری جهانی شناخته می شود که در حال حاضر حوزه شیوع آن بسیار وسیع و در حال گسترش است.

 

ایدز تأثیر بسیار زیادی بر روی جوامع داشته است، چه به عنوان یک بیماری و چه به عنوان عاملی برای تبعیض . همچنین تاثیرات اقتصادی قابل توجهی داشته است. تصورهای نادرست بسیاری در رابطه با ایدز وجود دارد، برای مثال انتقال ایدز از طریق رابطه های سطحی غیرجنسی. این بیماری همچنین موضوع مجادله ادیان شده است.

 

به طور کلی مراحل مبتلا شدن به بیماری خطرناک ایدز به 3 مرحله تقسیم می شوند که در هر مرحله شاهد علایم ایدز هستیم که در ادامه به همه آنها اشاره می کنیم :

 

1 – عفونت اولیه ، عفونت حاد و یا سندرم حاد ویروسی نامیده می شود

2 – مرحله بدون علامت بالینی یا دوره نهفتگی نامیده می شود.

3 – مرحله علامتدار عفونت ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی نامیده می شود.

 

مرحله اول :

این مرحله چند هفته طول می کشد و معمولاً با یک حالت شبیه سرماخوردگی که بلافاصله بعد از عفونت رخ می هد همراه است از این حالت شبیه سرماخوردگی گاهی اوقات تحت عنوان حالت seroconversion یاد می شود. (علائمی نظیر تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد ، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن ، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی) در این مرحله بروز می کنند.

 

مرحله دوم :

دوره نهفتگی بدون علائم یا با علائم کم است و بسته به فرد، از دو هفته تا بیست سال ممکن است طول بکشد و همانطور که از نام این مرحله پیدا است، خالی از هر علامتی است. هرچند ممکن است غدد متورم لنفاوی هم وجود داشته باشند (لنفادنوپاتی). سطح HIV در خون محیطی به سطح بسیار پایینی کاهش می یابد، ولی بیماری همچنان مسری است و آنتی بادی HIV در خون قابل ارزیابی است.تحقیقات نشان داده است که HIV طی این مرحله غیرفعال نیست و در غدد لنفاوی بسیار فعال است.

 

مرحله سوم :

مرحله آخر HIV ( ایدز ) زمانی معنی پیدا می کند که شمار سلول های CD4+ T به کمتر از 200 سلول در هر میکرولیتر برسد و یا بیماری های خاص مرتبط با عفونت HIV رخ دهد.با گذشت زمان، سیستم ایمنی توان خود را از دست می هد و HIV جهش پیدا می کند و آلوده کنندگی اش تشدید می شود و با ایجاد نقص در سیستم ایمنی، علائم به وجود می آیند که در آغاز بسیاری از علائم خفیف هستند. ولی با تحلیل سیستم ایمنی، علائم تشدید می شوند.

 

در ادامه به 10 مورد از رایج ترین علائم ایدز اشاره می کنیم.

 

1. تب

یکی از اولین نشانه های ARS می تواند تب خفیف، تا حدود 102 درجه فارنهایت باشد. این تب اگر اتفاق بیفتد معمولاً با علائم خفیف دیگر مثل خستگی، تورم غدد لنفاوی و گلودرد همراه خواهد بود.

در این نقطه ویروس به سمت جریان خون در حال حرکت است و شروع به تکثیر به تعداد بالا می کند. وقتی این اتفاق می افتد، سیستم ایمنی بدن واکنش التهابی نشان می دهد.

 

2. گلودرد و سردرد

درست مثل سایر علائم، گلودرد و سردرد هم فقط در موقعیت جزء علائم ARS تشخیص داده می شوند.

علائم کلی ابتلا به ایدز

3. درد عضلانی، درد مفصلی و تورم گره های لنفاوی

ARS معمولاً با آنفولانزا ، مونونوکلئوز یا سایر عفونت های ویروسی، حتی سفلیس و هپاتیت ، اشتباه گرفته می شود. جای تعجب نیست که بسیاری از علائم این بیماری ها یکسان هستند، مثل درد در مفاصل و عضلات و تورم گره های لنفاوی.

گره های لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن شما هستند و زمانیکه عفونتی وارد بدن شود، متورم می شوند. بسیاری از آنها در زیربغل، کشاله های ران و گردن وجود دارند.

علائم پوستی ابتلا به ایدز

4. جوش و دانه های پوستی

جوش های پوستی ممکن است هم در ابتدا و انتهای دوره HIV/AIDS پدیدار شود. این جوش ها ممکن است در هر نقطه ای از بدنتان ایجاد شوند که اگر توضیح و علت دیگری نداشتند، بهتر است حتماً تست HIV انجام دهید.

 

5. حالت تهوع ، استفراغ و اسهال

30 تا 60 درصد افراد در مراحل اولیه HIV به حالت تهوع ، استفراغ یا اسهال دچار می شوند.

این علائم همچنین ممکن است در نتیجه درمان ضدویروسی و بعدها در روند عفونت درنتیجه عفونتی دیگر اتفاق بیفتد. اسهالی که مداوم باشد و به درمان های معمول واکنش ندهد نیز می تواند نشانه ای از این ویروس باشد.

 

6. کاهش وزن

کاهش وزن نشانه بیماری پیشرفته تر است و می تواند درنتیجه اسهال شدید اتفاق بیفتد. اگر در حال کم کردن وزن هستید، یعنی سیستم ایمنی بدنتان بسیار ضعیف شده است. در این وضعیت، بیمار حتی اگر تغذیه خوبی داشته باشد و تا آنجا که می تواند غذا بخورد باز هم وزن زیادی کم می کند. این مشکل معمولاً در مراحل آخری بیماری اتفاق می افتد. این روزها اما با کمک درمان ضدویروسی این مشکل کمتر شده است.

 

7. سرفه های خشک

این نشانه --سرفه های موذی که ممکن است هفته ها طول بکشد و به نظر می رسد که هیچوقت بهتر نخواهد شد-- یکی از متداول ترین نشانه های بیماری در بیماران مبتلا به HIV که در مراحل پیشرفته بیماری خود قرار دارند می باشد.

 

8. تعرق شبانگاهی

تقریباً نیمی از افراد در مراحل اولیه عفونت HIV دچار تعرق شبانه می شوند. این مشکل با پیشرفت بیماری ممکن است وخیم تر شود و ارتباطی با ورزش کردن یا دمای اتاق ندارد.

نادیده گرفتن این مشکل که تقریباً مشابه گُرگرفتگی است که زنان در شروع یائسگی دچار آن می شوند بسیار دشوار است تعریقی ناگهانی و شدید که فرد را مجبور می کند برای عوض کردن لباس هایش از خواب بیدار شود.

علائم و نشانه های ابتلا به ایدز

9. عفونت های قارچی

عفونت قارچ ی دیگر که در مراحل آخری این بیماری ایجاد می شود، تبخال است. تبخال دهانی و تبخال تناسلی هر دو می توانند هم نشانه هایی از ARS و هم عفونت HIV یا ایدز باشد.

یکی دیگر از نشانه های آخری عفونت HIV تغییراتی مثل ضخیم و خمیده شدن ناخن ها، شکاف برداشتن و تغییر رنگ آنها می باشد.این مشکل معمولاً در اثر عفونت قارچی مثل کاندیدا اتفاق می افتد. بیمارانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است بیشتر در معرض عفونت های قارچی هستند.

 

10. سردرگمی و مشکل در تمرکز

مشکلات شناختی نیز می توانند یکی از نشانه های جنون ناشی از HIV باشند که معمولاً در مراحل آخری این بیماری پدیدار می شوند. علاوه بر سردرگمی و مشکل برای تمرکز، جنون ناشی از HIV شامل مشکلات حافظه و مشکلات رفتاری مثل عصبانیت و آسیب پذیری و زودرنجی نیز می شود.

 

حتی ممکن است تغییرات حرکتی نیز به دنبال داشته باشد:دست و پاچلفتی شدن، نداشتن هماهنگی و مشکل در کارهایی که نیاز به مهارت های حرکتی دارد مثل نوشتن.

 

علاوه بر مواردی که مطرح شد باید بدانیم ابتلا به بیماری ایدز در اغلب موارد با عوارض ساده ای مانند اسهال ، خارش پوست و افزایش خفیف حرارت بدن شروع می شود. این عوارض پس از چند هفته خودبخود برطرف می شود و شخص خیال می کند که به سرماخوردگی دچار بوده است. از آنجا که ساخته شدن پادتنهای موثر حدود 14 روز طول می کشد دراین زمان جدال بین ویروسها و پادتنها در جریان است.

 

این را هم بدانید که بدن در روزهای اول ورود ویروس HIV شروع به ساخت آنتی بادی بر علیه آن نمی کند. بنابراین ممکن است تست آزمایشگاهی اول نتیجه را به اشتباه منفی گزارش کند. پس از سپری شدن این مرحله دورانی فرا می رسد که حال شخص بیمار خوب می شود اما در خون او پادتن ضد ایدز را می توان تشخیص داد و از خون وی ویروس ایدز را بدست آورد.

 

سلول های لنفوسیت T4 که مبتلا شده است شروع به تقسیم می کند همین امر باعث تورم غدد لنفاوی می شود. تورم غدد لنفاوی گاه ماهها یا سالها بعد از ابتلای اولیه پدیدار می شود و می تواند مدتها به همان حال باقی بماند. در بسیاری از موارد هم ناراحتیهای جدی دیگری به آن اضافه می شود. بیماران اکثرا به شدت لاغر می شوند چون دیواره روده آنها مواد غذایی را بطور کامل جذب نمی کند.

 

عرق کردن در شب و احساس خستگی ، التهاب بیضه ها از سایر علایم این بیماری است. مرحله بعدی که در آن تصویر نهایی بیماری ایدز به نمایش گذاشته می شود حاصل از درهم شکسته شدن کامل سیستم دفاعی بدن است. تعداد سلولهای لنفوسیت T4 به شدت کاهش یافته است و در این حالت انواع بیماریهای باکتریایی ، ویروسی و انگلی قادر هستند که فرد مبتلا را از پای بیاندازند.

 

اما در کل باید بگوییم که این علامت ها مختص بیماری ایدز نیستند و دیدن این علایم نشان دهنده این نیست که فرد مبتلا به ایدز شده است! در بسیاری از بیماری ها چنین علامت هایی دیده می شوند. در نهایت، تنها با انجام آزمایش خون می توان درباره این بیماری اطمینان پیدا کرد.

 

نتایج یک پژوهش نشان می دهد که عصاره های برگ "وشا" و ریشه "کندل کوهی" خاصیت ضد HIV بالایی داشته و تمام عصاره ها در غلظت بالا توانایی تحریک رشد و تکثیر لنفوسیت را دارند.

 

به گزارش ایسنا، سید مهرداد حسینی سبزواری، دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و فناوری های نوین، گروه زیست فناوری دانشگاه اصفهان در پایان نامه خود به "بررسی اثر گیاهان وشا و کندل کوهی بر روی ویروس HIV، سلول های لنفوسیت، باکتری های پاتوژن و سالمونلا تیفی موریوم TA98" پرداخت.

 

گیاهان دارویی یکی از منابع ارزان و در دسترس ترکیبات زیستی هستند. برای یافتن و بهره برداری از این ترکیبات و همچنین اطمینان از امنیت مصرف آن توسط انسان، باید این ترکیبات زیستی از گیاه استخراج شده و مورد آزمایش قرار بگیرند.

 

گیاه وشا با نام علمی Dorema ammoniacum و گیاه کندل کوهی با نام علمی Dorema aucheri دو گیاه بومی ایران بوده که مصارف گسترده دارویی و خوراکی دارند.

این پژوهش با هدف بررسی اثر عصاره متانولی ریشه، برگ و بذر دو گیاه وشا جمع آوری شده از اصفهان و کرمان و گیاه کندل کوهی جمع آوری شده از کرمان بر روی همانند سازی ویروس HIV، باکتری های بیماری زا و لنفوسیت های انسانی و همچنین بررسی خاصیت جهش زایی این عصاره ها انجام گرفت.

 

برای انجام این تحقیق، اثر ضد HIV این عصاره ها در سه غلظت 1، 10 و 100 میکروگرم بر میلی لیتر به روش آزمون کیت الایزای p24، اثر عصاره ها بر باکتری های بیماری زا و سلول های لنفوسیت انسانی نیز در 6 غلظت 10، 100، 500، 1000، 2000 و 3000 میکروگرم بر میلی لیتر به ترتیب با استفاده از آزمون های انتشار دیسک و MTT و اثر جهش زایی عصاره ها نیز در 4 غلظت 500، 1000، 2000 و 3000 میکروگرم بر میلی لیتر به روش آزمون ایمز انجام شد.

 

نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عصاره های برگ وشا و ریشه کندل کوهی خاصیت ضد HIV بالایی داشته و تمام عصاره ها در غلظت بالا توانایی تحریک رشد و تکثیر لنفوسیت را دارند. مقدار EC50 فعالیت ضد HIV عصاره های برگ وشا کمی بیش از 100 میکروگرم بر میلی لیتر تخمین زده شد. همچنین نتایج نشان داد که عصاره های ریشه و بذر وشا و تمام عصاره های کندل کوهی دارای خاصیت ضد باکتریایی بر ضد استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس و استرپتوکوکوس پایوژنز هستند. خاصیت ضد باکتریایی گیاه کندل کوهی نیز ضعیف تر از گیاه وشا است. همچنین نتایج آزمون ایمز نشان داد که تنها عصاره ریشه کندل کوهی جهش زا بوده و عصاره ریشه وشا مشکوک به جهش زایی است.

به گزارش ایسنا، این پایان نامه به راهنمایی دکتر ماندانا بهبهانی در دانشگاه اصفهان دفاع شد.

عوامل تشدید کننده بیماری

• تماس‌ جنسی‌ با افراد آلوده‌. همجنس‌بازها در معرض‌ بیشترین‌ خطر هستند.
• بی‌بند و باری‌ جنسی‌
• استفاده‌ از سرنگهای‌ آلوده‌ برای‌ تزریق‌ مواد مخدر
• تزریق‌ خون‌ یا فرآورده‌های‌ خونی‌ آلوده‌
• مواجهه‌ کارکنان‌ بیمارستانها و تکنسینهای‌ آزمایشگاهی‌ با خون ‌، مدفوع‌ ، یا ادرار افراد آلوده‌ به‌ ویروس‌ ایدز.

 

پیشگیری‌

• از تماس‌ جنسی‌ با افراد آلوده‌ یا افرادی‌ که‌ مواد مخدر تزریقی‌ مصرف‌ می‌کنند خودداری‌ شود.
• از کاندوم‌ استفاده‌ شود.
• از بی‌بندوباری‌ جنسی‌ خودداری شود.
• خون‌ یا فرآورده‌های‌ خونی‌ باید از لحاظ‌ آلودگی‌ بررسی‌ شده‌ باشد.

 

تشخیص بیماری

 

تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است. خوشبختانه در کشور ما این آزمایش به صورت رایگان انجام می‌شود تا افراد مختلف از سلامتی خود اطمینان حاصل کنند. 

 

درمان

 

در حال‌ حاضر داروها در معالجه‌ عفونت‌ ایدز مؤثر نیستند. برای‌ مقابله‌ با عفونت‌ها یا پیشگیری‌ از آنها ممکن‌ است‌ آنتی‌بیوتیک‌ تجویز شود. داروهای‌ ضد ویروسی‌ مانند دیدانوزین‌ ، استاوودین ، زالسی‌ تابین‌ ، زیدوودین‌ و نیز داروهای‌ مهارکننده‌ پروتئاز در درمان‌ عفونت‌ با ویروس‌ ایدز مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند و ممکن‌ است‌ پیشرفت‌ بیماری‌ را به‌ تأخیر اندازند. تجویز آنها باید توسط‌ پزشکان‌ با تجربه‌ انجام‌ پذیرد. با این‌ داروها (مثل‌ زیدووین‌) می‌توان‌ انتقال‌ عفونت‌ به‌ نوزادان‌ مادران‌ حامله‌ را کاهش‌ داد. تحقیقات‌ زیادی‌ در رابطه‌ با داروهای‌ جدیدتر و واکسن‌ آن‌ از طریق مهندسی ژنتیک در دست‌ انجام‌ هستند. 

 

منبع : دکتر مهربان