با گرم شدن هوا احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که با گرما مرتبط هستند هم بیشتر می‌شود. یکی از شایع‌ترینِ این بیماری‌ها، گرمازدگی است. روشهای درمان گرمازدگی بسیار ساده است، در عین حال چنانچه این درمان‌های ساده به‌موقع انجام نشوند، وضعیت خطرناک خواهد شد.
استفاده از خاکشیر یخ زده و شربت آب لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال‌آور است.
درمان سنتی گرمازدگی
شربت سکنجبین
هوای داغ تابستان بسیاری از مردم را دچار گرمازدگی می‌کند و متخصصان طب سنتی معتقدند که مصرف شربت سکنجبین برای رهایی از گرمازدگی این روزها بسیار مفید است. نوشیدن شربت سکنجبین منافع بسیاری دارد. یکی از منافع سکنجبین این است که چون آن را با یخ خنک کرده و می‌نوشند، صفرا را می‌برد و از التهاب حرارت معده می‌کاهد و آن چه بلغم در معده و روده‌ها باشد، خارج می‌کند. اگر سکنجبین را با ریشه و تخم کاسنی مخلوط کرده و کمی گلاب به آن اضافه کنند، نوشابه‌ای پر سود و شگفت‌آور می‌شود، به خصوص برای کسانی که جگر و معده‌ای گرم داشته یا دچار گرفتگی معده شده‌اند و نیز برای کسانی که مبتلا به نفخ هستند منافع زیادی دارد، اما برای مبتلایان به زخم معده و روده، مضر است.
عناب و شکر
برای رفع گرمازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه می‌شود. البته بهترین دارو برای رفع گرمازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل می‌شود.
خاکشیر یخ زده و شربت آب لیمو
استفاده از خاکشیر یخ زده و شربت آب لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ‌زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال‌آور است. با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضد عفونی کننده است، توصیه می‌شود و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
تـخـم شـربـت
تخم شربت در حقیقت دانه گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای در می‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی در طب سنتی ایران به عنوان رفع کننده التهابات دستگاه تناسلی و مجاری ادرار کاربرد بسیار داشته است.
به لیمو
به‌لیمو گیاهی به صورت درختچه است که از برگ آن استفاده می‌شود. این گیاه از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود.
هندوانه
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف می‌شود و مورد پسند بسیاری از مردم است. طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمازدگی بسیار مفید است.
گلاب
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج کند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت می‌کند. بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
درمان خانگی گرما زدگی:
۱. دوغ برای درمان گرمازدگی
مواد لازم: قاشق غذاخوری ماست، یک لیوان آب، مقدار کمی نمک، مقدار کمی پودر زیره (اختیاری)
روش انجام کار: ماست را با آب مخلوط کنید. پودر نمک و زیره را به ترکیب آب و دوغ اضافه کنید و خوب مواد را هم بزنید. این نوشیدنی را به صورت سرد بنوشید.
از آنجا که آب ماده‌ی اصلی این نوشیدنی طراوت‌بخش است می‌تواند بدن را خنک و هیدراته کند. این نوشیدنی همچنین حاوی پروبیوتیک‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها است که نیاز بدن را به این مواد دوباره تامین می‌کند. در طول تابستان ۱ تا ۲ لیوان از این نوشیدنی را مصرف کنید.
۲. حمام سرد برای درمان گرمازدگی
مواد و وسایل لازم: آب سرد و وان حمام
روش انجام این درمان: وان حمام را از آب سرد پر کنید و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در آب غوطه‌ور شوید.
این روش یکی از روشهای درمانی کمک‌های اولیه است و می‌تواند قبل از این‌که بیمار بتواند برای درمان به بیمارستان منتقل شود، مورد استفاده قرار بگیرد. این درمان توسط متخصصان برای رفع مشکل گرمازدگی به علت انجام فعالیت زیاد در گرما توصیه می‌شود. آب سرد به پایین آوردن کل دمای بدن، که به علت گرمازدگی بالا رفته‌است، کمک می‌کند.
نکته: از آب یخ استفاده نکنید زیرا ممکن است دمای بدن شما به شدت کاهش پیدا کند و باعث بروز عوارض بدتری شود.
۳. طب چینی
مواد لازم: ۱ فنجان ماش خشک شده و ۳ فنجان آب
روش انجام این درمان: دانه‌های ماش را بجوشانید و مایع بدست آمده را صاف کنید. اجازه دهید محلول بدست آمده خنک شود و سپس آن را بنوشید.
اگرچه ماش بومی هند است، اما در حال حاضر در سراسر جهان کشت می‌شود و اغلب در طب سنتی چینی (TCM) برای درمان گرمازدگی بدن استفاده می‌شود. جوشاندن دانه‌های ماش یک داروی مقوی می‌سازد که بدن را هیدراته می‌کند و همچنین دمای بدن را کاهش می‌دهد. چنین تاثیری به این دلیل است که ماش طبیعتی تب بر دارد. این نوشیدنی برای سم زدایی بدن نیز بسیار عالی است. شما می‌توانید این روش درمانی را هر زمانی که لازم بود، استفاده کنید.
۴. روغن‌های معطر برای درمان گرمازدگی
مواد لازم: ۲ تا ۳ قطره روغن نعناع فلفلی، ۱ تا ۲ قطره روغن اسطوخودوس و ۲ قاشق غذاخوری روغن زیتون یا روغن بادام
روش انجام کار: ۱. هر دو روغن معطر را با روغن یک حامل مخلوط کنید. ۲. این مخلوط روغن را در پشت گردن، روی پاها و داخل مچ دست خود ماساژ بدهید.
روغن اسطوخودوس پوست آفتاب‌سوخته و همچنین اعصاب را تسکین می‌دهد. روغن نعناع فلفلی اثر خنک کننده بر بدن دارد و به کاهش دمای بدن کمک می‌کند. هر زمانی که دمای بدن شروع به بالا رفتن می‌کند، می‌توانید از این روش درمانی استفاده کنید.
۵. آب پیاز برای درمان گرمازدگی
مواد لازم: آب پیاز و عسل
روش استفاده از این درمان: دو روش برای استفاده از آب پیاز برای درمان گرمازدگی وجود دارد:
۱. پس از حمله‌ی گرمازدگی، آب پیاز را پشت گوش‌ها، کف پاها و روی قفسه‌ی سینه‌تان بمالید. اجازه بدهید آب پیاز روی این نواحی بماند.
۲. بعد از این که علائم گرمازدگی از بین رفت، یک قاشق چایخوری از آب پیاز را با یک قاشق چایخوری عسل مخلوط کنید و ترکیب حاصل را بخورید.
از آب پیاز در طول مدت گرمازدگی تنها یک بار استفاده کنید، در حالی که می‌توانید مخلوط پیاز و عسل را دو بار در روز و به مدت چند روز پس از وقوع گرمازدگی مصرف کنید. معروف است که آب پیاز علائم گرمازدگی را تسکین می‌دهد. با این حال، مکانیسم دقیق عملکرد آن معلوم نیست.
۶. آب تمبر هندی
مواد لازم: چند تکه تمبر هندی، یک تا یک و نیم لیوان آب و مقدار کمی شکر یا عسل
روش آماده کردن این دارو: به مدت چند دقیقه تمبر هندی را بجوشانید. این مایع را صاف کنید و شکر یا عسل را برای بهتر کردن طعمش به آن اضافه کنید. این ترکیب گیاهی را پس از آنکه خنک شد، بنوشید.
به محض این که علائم شروع به پدیدار شدن می‌کنند، از این درمان استفاده کنید. معروف است که تمبر هندی بدن را خنک می‌کند در حالی که مواد مغذی ضروری و الکترولیت‌هایی که در اثر دهیدراته شدن بدن از بین رفته‌اند، دوباره به بدن می‌رساند.
۷. آب گشنیز
مواد لازم: یک دسته گشنیز و کمی شکر
روش تهیه‌ی این دارو:
۱. گشنیز را با کمی آب داخل دستکاه مخلوط کن بریزید و آب آن را بگیرید.
۲. کمی شکر به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید.
۳. نوشیدنی حاصل را به مدت چند دقیقه در یخچال قرار دهید تا خنک شود و سپس آن را بنوشید.
یک لیوان از این نوشیدنی را در مدت وقوع گرمازدگی میل کنید. گشنیز تاثیر خنک کننده روی بدن دارد. این سبزی گرمای بیش از حد بدن را از بین می‌برد و کمک‌تان می‌کند از شر تهوع و استفراغ خلاص شوید.
۸. سرکه سیب
مواد لازم: یک لیوان آب سرد و قاشق چایخوری سرکه سیب
روش انجام کار: سرکه را با آب مخلوط کنید و آن را بنوشید.
اگر پس از پیاده‌روی زیر نور خورشید، احساس سرگیجه یا ضعف داشتید، این نوشیدنی را بنوشید. سرکه سیب حاوی مواد معدنی و ویتامین است که کمک می‌کنند تا به سرعت الکترولیت‌های از دست رفته بدن دوباره تامین شوند.
۹. خمیر چوب صندل
مواد لازم: ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری پودر چوب صندل و آب
روش آماده کردن این داروی خانگی:
۱. با استفاده از پودر چوب صندل یک خمیر رقیق آماده کنید.
۲. خمیر آماده شده را روی پیشانی و قفسه‌ی سینه‌تان استعمال کنید.
۳. اجازه بدهید خمیر به مدت یک ساعت یا بیشتر در این نواحی بماند.
اگر در خانه پودر چوب صندل نداشتید، از روغن چوب صندل نیز می‌توانید استفاده کنید و آن را در مناطق ذکر شده در بالا استعمال کنید. یک بار استفاده از این خمیر علائم گرمازدگی را به شدت کاهش می‌دهد. چوب صندل درجه حرارت بدن را با خواص خنک کننده‌ای که دارد، پایین می‌آورد.
تهوع، ضعف، سرگیجه و افزایش دمای بدن در طول گرمازدگی، قطعا خوشایند نیست. در اسرع وقت آنها را با این داروها درمان کنید و در کوتاه مدت از شرشان خلاص شوید. هدف اصلی این داروها، خنک کردن بدن و برگرداندن آب و الکترولیت‌های از دست رفته به بدن است.
نکات مهم در مواقع گرمازدگی
هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد به جهت ایجاد شوک، از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر به دلیل ایجاد عفونت‌های تنفسی و از نوشیدن سریع مایعات بسیار سرد به جهت به هم خوردن وضعیت سیستم ایمنی و گوارشی بدن خودداری کنید.
با استفاده از حوله خنک در بدن فرد گرمازده، وی را به حالت طبیعی بازگردانید.
میوه‌هایی مانند آلبالو، خیار و هندوانه نقش بسزایی در تنظیم درجه حرارت بدن دارند.
از آنجا که فرد گرمازده اشتهای زیادی برای خوردن آب سرد و یخ دارد، باید وی را تشویق کرد تا به تدریج و آهسته مایعات را بنوشد تا معده وی دچار تحریک و درد نشود.